Việt-Long- RFA
Sự kiện quốc tế được công luận thế giới, nhất là người Việt Nam, chú ý nhất trong tuần này phải là diễn tiến và kết quả vừa đạt được nhân Hội nghị các bộ trưởng ngoại giao khối ASEAN nhóm họp từ hôm thứ ba.
Các viên chức dự Hội nghị ASEAN+3 tại Bali
Một thành tựu biểu kiến
Trước hết là diễn tiến của Hội nghị của ASEAN khai mạc tại Bali, Indonesia, ngày hôm qua, nghị trình bao hàm vụ tranh chấp lãnh hải ở biển Đông và tình hình an ninh nơi đó. Nước chủ tịch luân phiên của ASEAN năm nay là Indonesia chủ tọa hội nghị. Tổng thống Susilo Bambang Yudhodyono trong diễn văn khai mạc đã phê bình ASEAN quá chậm chạp trong việc hình thành một văn bản hướng dẫn thi hành bản tuyên bố về ứng xử trên biển Đông, liên quan đến khối ASEAN và Trung Quốc. Tình trạng trì trệ này đã được nói đến từ khá lâu, vì bản Tuyên bố về ứng xử đã được khối ASEAN cùng Trung Quốc ký kết từ năm 2002, tức là gần 10 năm trước, mà đến nay vẫn chưa có được bản hướng dẫn thi hành. Sang ngày hôm nay thì các viên chức ngoại giao của khối ASEAN và Trung Quốc, đã công bố đạt được kết quả khả quan hướng tới việc giải quyết mối tranh chấp, một kết quà mà nhiều người không thấy có gì đáng gọi là khả quan.
Tổng thư ký khối ASEAN Surin Pitsuwản gọi đó là một bước đột phá, trong khi trưởng đoàn Việt Nam Phạm Quang Vinh cũng nói hai phía đã thảo luận và đối thoại với tính cách xây dựng và có hiệu quả mới đạt được thành tựu đó. Trung Quốc cao giọng hoan nghênh và ca ngợi ASEAN.
Nhưng coi đó là thành tựu thì cũng khó gọi là có ý nghĩa. Khối ASEAN nóng lòng nhắm tới một bản Quy tắc về ứng xử trên biển Đông, là một bước tiến cụ thể so với bản tuyên bố về ứng xử đã được các bên ký kết.
Nhưng coi đó là thành tựu thì cũng khó gọi là có ý nghĩa. Khối ASEAN nóng lòng nhắm tới một bản Quy tắc về ứng xử trên biển Đông, là một bước tiến cụ thể so với bản tuyên bố về ứng xử đã được các bên ký kết.
Bản quy tắc gọi là Code of Conduct, tức COC, có tính cách ràng buộc về pháp lý, trong khi bản tuyên bố, hay Declaration of Conduct, tức là DOC, chỉ là lời kêu gọi hành động ôn hòa thôi, không có sự ràng buộc nào hết. Và hôm nay ASEAN và Trung Quốc chỉ đồng thuận về một văn bản gọi là Dự thảo các biện pháp hướng dẫn hành động hợp tác trên biển Đông, tức là Văn bản hướng dẫn thi hành bản Tuyên bố về ứng xử. Như vậy là chưa vượt qua khỏi bản Tuyên bố đó, nói gì tới Bản Quy tắc về ứng xử.
Quả thật thế. Trong chỗ riêng tư, theo như các hãng thông tấn quốc tế tường trình, thì các quan chức ngoại giao của một số nước ASEAN, không muốn nêu tên, cho biết họ đã phải sửa chữa cả cái bản hướng dẫn này cho nhẹ bớt đối với Trung Quốc, để có thể đạt đồng thuận như vậy. Cho nên Trung Quốc tất nhiên phải hoan nghênh sự trì trệ tiếp tục đó, vì có lợi cho Trung Quốc. Trưởng đoàn của Trung Quốc, là phụ tá bộ trưởng ngoại giao Lưu Chấn Dân, nói kết quả này là một bước ngoặt quan trọng trong công cuộc hợp tác giữa Trung Quốc với các nước ASEAN.
Bốn dân biểu Philippines được các thủy thủ tàu ngầm, tàu chiến của Philippines và lực lượng đồn trú vài chục người trên đảo tiếp đón trong cuộc thăm viếng một ngày. Thị Tứ hay Thitu Aba là nơi quân đội Philippines phòng thủ kiên cố nhất, có đường bay kéo dài ra bãi biển.
Vị Ngoại trưởng Philippines cho biết thêm là sau khi Bắc Kinh từ chối cùng Philippines ra tòa quốc tế về Luật biển, Manila phải nhờ Liên Hiệp Quốc phân xử giữa hai nước vấn đề nước nào có chủ quyền ở phần nào trên biển Đông.
Nhưng vẫn là xoay chiều
Có dư luận trên trường quốc tế cho đó là một bước lùi trong lập trường giải quyết đa phương của Philippines. Tuy nhiên xét kỹ thì Philippines không lùi bước. Vì không thể đạt được kết quả trong đề nghị cùng ra tòa quốc tế nên Manila liền đưa ra biện pháp thay thế như vậy. Đó là biện pháp thứ nhì nằm trong quy định của Luật biển Liên Hiệp Quốc UNCLOS. Giới quan sát có thể nói Philippines đã chuyển từ giải pháp đa phương sang giải pháp song phương theo ý Trung Quốc, nhưng thật ra biện pháp thay thế này cũng có sự liên can của Liên Hiệp Quốc, hẳn nhiên là tòa Luật biển phải can dự, thì cũng gần như việc cùng nhau ra tòa UNCLOS mà thôi. Xét như vậy, người ta thấy Philippines có lập trường cứng rắn và rõ ràng hơn, lại năng động hơn Việt Nam là nước bị áp lực và lấn áp nhiều hơn.
Thêm nữa, nói tới song phương với đa phương, có lẽ người ta phải nhìn thấy là Hội nghị Diễn Đàn An Ninh Khu vực ASEAN, gọi tắt là ARF, sắp tới tại Indonesia, sẽ là một sự xác định rằng khối ASEAN quay lưng với giải pháp song phương giữa từng nước với Trung Quốc như Bắc Kinh đòi hỏi và áp lực, và rõ ràng ASEAN đã trở thành một khối đối ứng với Trung Quốc ở bên kia cán cân.
Trên chiều hướng đó, diễn đàn ARF kỳ thứ 18 này sẽ mang chủ đề biển Đông, không phải như kỳ thứ 17 tại Việt Nam là lúc chỉ có một mình Philippines nói ra. Việt Nam là nước chủ nhà và chủ tịch luân phiên của ASEAN năm ngoái đã không nói thẳng tới vấn đề biển Đông, trong khi Hoa Kỳ thì lại mạnh mẽ xác định quyền lợi của họ trong việc tự do hàng hải ở biển Đông. Năm nay thì ngay từ những phiên họp của Hội nghị Bộ trưởng ngoại giao ASEAN ta cũng thấy khối này đã hành xử như một khối, một pháp nhân, đối trọng với Trung Quốc.
Và nếu nhìn trên khía cạnh kết hợp cho vững chắc để đối phó với Bắc Kinh hay chia rẽ để Trung Quốc bẻ đũa từng chiếc, thì việc đạt đến thỏa thuận mới đây về dự thảo “văn bản hướng dẫn thi hành bản tuyên bố ứng xử trên biển Đông” đã là một thành tựu về sự đoàn kết của Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á, dù rằng về mặt đối sách với Trung Quốc thì thành tựu đó chưa có bao nhiêu ý nghĩa. Tuy nhiên có đạt được bước đầu khiêm tốn thì mới có hy vọng về sau.
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét