“Chóng mặt ở người cao tuổi (NCT) không khác gì nhiều so với hiện tượng chóng mặt ở các lứa tuổi khác. Đó là sự xuất hiện của các triệu chứng mơ hồ, cảm giác thấy đồ vật chung quanh hay bản thân quay cuồng, chuyển động. Tuy nhiên, chóng mặt ở NCT lại thường là nguyên nhân của nhiều tai nạn gây chấn thương về xương khớp và sọ não” - BS. Phan Hữu Phước, Thạc sĩ Lão học, Trường Đại học Y khoa Phạm Ngọc Thạch cho biết trong một buổi tư vấn về chóng mặt ở NCT tại TP.HCM.
Hàng trăm dạng chóng mặt ở NCT
Cô Lưu Thị Bích Lan (quận 3, TP.HCM) 50 tuổi thắc mắc, không hiểu tại sao mỗi khi cô ngồi lâu mà đứng dậy thì bị mất thăng bằng, đi đứng không vững. Nhiều lần đã té ngã, ngất xỉu phải vào bệnh viện cấp cứu, truyền nước. Cô cho biết bản thân đang phải điều trị cao huyết áp kéo dài.
Tương tự, cô Nguyễn Hoàng Oanh 68 tuổi (ngụ quận Bình Thạnh) cũng “than” thường xuyên bị chóng mặt, xây xẩm, quay cuồng kéo dài đã 2 năm nay. Thậm chí có những lần bị chóng mặt nên nôn ói nhiều và gần đây khi đang xuống cầu thang, cô đã té gãy tay, chấn thương đầu phải vào điều trị và theo dõi tại BV. Nhân dân Gia Định hơn 10 ngày. Bà Nguyễn Thị Bé, 90 tuổi thì thường xuyên bị chóng mặt mỗi lần đổi tư thế khi nằm trên giường. Người nhà đã cho bà tập đi lùi vào buổi sáng theo hướng dẫn của một người bạn nhưng không bớt.
BS. Phước cho biết, tất cả các biểu hiện chóng mặt trên đều là triệu chứng chung của chóng mặt kịch phát lành tính, rất thường gặp ở NCT có thể kèm các bệnh về tim mạch, huyết áp. Ngoài dạng này cũng có cơn chóng mặt kịch phát kéo dài do ảnh hưởng của cao huyết áp, là dạng chóng mặt nguy hiểm.
Có nhiều NCT xuất hiện cơn chóng mặt rất “lạ”. Cô Nguyễn Thị Thu Hoài, 56 tuổi (quận 11) cho biết, trước đây, khi còn là giáo viên dạy hóa học, cô thường xuyên phải dạy quá nhiều tiết, soạn giáo án, dạy thêm… nên bỗng dưng xuất hiện triệu trứng chóng mặt từ đó và kéo dài đến tận bây giờ, khi cô đã nghỉ hưu. Thậm chí, bây giờ chỉ cần nghe ai nói đến từ chóng mặt hay nhìn thấy chữ chóng mặt trên sách báo là cô đã… chóng mặt rồi. Lý giải điều này, BS. Phước cho biết, đúng là có khá nhiều người cũng gặp “bệnh” chóng mặt kiểu này. Đó là do căng thẳng, stress gây nên, sau đó, yếu tố tâm lý đã “điều khiển” NCT khi nghe hoặc nhìn thấy những hình ảnh gây chóng mặt.
Làm gì khi bị chóng mặt ?
Chóng mặt nói chung và cơn chóng mặt kịch phát lành tính ở NCT phần lớn không rõ nguyên nhân chiếm khoảng 50 -70%. Những nguyên nhân như say tàu xe hoặc có những nguyên nhân thứ phát do các bệnh lý của hệ thống thần kinh trung ương, bệnh về tai, các rối loạn về mắt (như đục thủy tinh thể, tật song thị, khúc xạ…), các bệnh chuyển hóa như: đái tháo đường, hạ đường huyết, nhiễm độc hoặc nhiễm virus toàn thân, nhiễm khuẩn gây viêm tai giữa, viêm xoang hay viêm màng não. Theo BS. Phước, chóng mặt loại nào, dù là quay cuồng, xây xẩm, mất thăng bằng hay đầu choáng váng thì đều làm tăng nguy cơ té ngã gây gãy xương đùi, chấn thương sọ não ở NCT và làm tăng khả năng tai nạn khi lái xe, vận động.
Chóng mặt ở NCT là một trong những tình trạng thường gặp nhất, có thể lành tính nhưng cũng có thể do nhiều nguyên nhân nguy hiểm gây ra. Vì vậy, người bệnh khi bị chóng mặt cần đi khám để được chẩn đoán đúng nguyên nhân và điều trị phù hợp. Ngoài việc điều trị khi đã xác định nguyên nhân, chóng mặt còn có thể điều trị bằng các loại thuốc như thuốc kháng histamine, thuốc chống nôn, an thần - giải lo âu. Hướng điều trị không dùng thuốc được tập trung hướng vào cách tập vận động làm tăng khả năng bù trừ của não.
BS. Phước khuyến cáo tình trạng nguy hiểm ở NCT khi thường xuyên có các cơn chóng mặt kèm các dấu hiệu nhức nửa đầu hay cả đầu, tê yếu tay chân, mắt mờ và đặc biệt là mất nhận thức về thời gian và không gian, mất định hướng và khả năng nhận thức. Khi đó cần đưa bệnh nhân đi khám ngay tại cơ sở y tế.
Chóng mặt có thể phòng ngừa bằng luyện tập thích nghi cho “hệ thống giữ thăng bằng” của cơ thể bằng các trò chơi như chơi xích đu, đu quay… khi bệnh nhân ở giai đoạn ổn định hay chóng mặt nhẹ (áp dụng cho tuổi trung niên). NCT cũng cần hạn chế độ cao, tránh thay đổi tư thế đột ngột.
Trường hợp khi đang ở nhà mà xuất hiện cơn chóng mặt, bệnh nhân ngay lập tức phải nằm nghỉ, không vận động và đi lại để tránh té ngã. Còn nếu đang đi trên đường, cũng cần tấp ngay vào lề đường, xuống xe và ngồi nghỉ cho “bệnh” ổn định hẳn hoặc nếu thấy quá mệt thì phải báo cho người nhà đến đón chứ không nên tiếp tục đi xe về nhà, BS. Phước căn dặn.
Hàng trăm dạng chóng mặt ở NCT
Cô Lưu Thị Bích Lan (quận 3, TP.HCM) 50 tuổi thắc mắc, không hiểu tại sao mỗi khi cô ngồi lâu mà đứng dậy thì bị mất thăng bằng, đi đứng không vững. Nhiều lần đã té ngã, ngất xỉu phải vào bệnh viện cấp cứu, truyền nước. Cô cho biết bản thân đang phải điều trị cao huyết áp kéo dài.
 |
Tương tự, cô Nguyễn Hoàng Oanh 68 tuổi (ngụ quận Bình Thạnh) cũng “than” thường xuyên bị chóng mặt, xây xẩm, quay cuồng kéo dài đã 2 năm nay. Thậm chí có những lần bị chóng mặt nên nôn ói nhiều và gần đây khi đang xuống cầu thang, cô đã té gãy tay, chấn thương đầu phải vào điều trị và theo dõi tại BV. Nhân dân Gia Định hơn 10 ngày. Bà Nguyễn Thị Bé, 90 tuổi thì thường xuyên bị chóng mặt mỗi lần đổi tư thế khi nằm trên giường. Người nhà đã cho bà tập đi lùi vào buổi sáng theo hướng dẫn của một người bạn nhưng không bớt.
BS. Phước cho biết, tất cả các biểu hiện chóng mặt trên đều là triệu chứng chung của chóng mặt kịch phát lành tính, rất thường gặp ở NCT có thể kèm các bệnh về tim mạch, huyết áp. Ngoài dạng này cũng có cơn chóng mặt kịch phát kéo dài do ảnh hưởng của cao huyết áp, là dạng chóng mặt nguy hiểm.
Có nhiều NCT xuất hiện cơn chóng mặt rất “lạ”. Cô Nguyễn Thị Thu Hoài, 56 tuổi (quận 11) cho biết, trước đây, khi còn là giáo viên dạy hóa học, cô thường xuyên phải dạy quá nhiều tiết, soạn giáo án, dạy thêm… nên bỗng dưng xuất hiện triệu trứng chóng mặt từ đó và kéo dài đến tận bây giờ, khi cô đã nghỉ hưu. Thậm chí, bây giờ chỉ cần nghe ai nói đến từ chóng mặt hay nhìn thấy chữ chóng mặt trên sách báo là cô đã… chóng mặt rồi. Lý giải điều này, BS. Phước cho biết, đúng là có khá nhiều người cũng gặp “bệnh” chóng mặt kiểu này. Đó là do căng thẳng, stress gây nên, sau đó, yếu tố tâm lý đã “điều khiển” NCT khi nghe hoặc nhìn thấy những hình ảnh gây chóng mặt.
Làm gì khi bị chóng mặt ?
Chóng mặt nói chung và cơn chóng mặt kịch phát lành tính ở NCT phần lớn không rõ nguyên nhân chiếm khoảng 50 -70%. Những nguyên nhân như say tàu xe hoặc có những nguyên nhân thứ phát do các bệnh lý của hệ thống thần kinh trung ương, bệnh về tai, các rối loạn về mắt (như đục thủy tinh thể, tật song thị, khúc xạ…), các bệnh chuyển hóa như: đái tháo đường, hạ đường huyết, nhiễm độc hoặc nhiễm virus toàn thân, nhiễm khuẩn gây viêm tai giữa, viêm xoang hay viêm màng não. Theo BS. Phước, chóng mặt loại nào, dù là quay cuồng, xây xẩm, mất thăng bằng hay đầu choáng váng thì đều làm tăng nguy cơ té ngã gây gãy xương đùi, chấn thương sọ não ở NCT và làm tăng khả năng tai nạn khi lái xe, vận động.
Chóng mặt ở NCT là một trong những tình trạng thường gặp nhất, có thể lành tính nhưng cũng có thể do nhiều nguyên nhân nguy hiểm gây ra. Vì vậy, người bệnh khi bị chóng mặt cần đi khám để được chẩn đoán đúng nguyên nhân và điều trị phù hợp. Ngoài việc điều trị khi đã xác định nguyên nhân, chóng mặt còn có thể điều trị bằng các loại thuốc như thuốc kháng histamine, thuốc chống nôn, an thần - giải lo âu. Hướng điều trị không dùng thuốc được tập trung hướng vào cách tập vận động làm tăng khả năng bù trừ của não.
BS. Phước khuyến cáo tình trạng nguy hiểm ở NCT khi thường xuyên có các cơn chóng mặt kèm các dấu hiệu nhức nửa đầu hay cả đầu, tê yếu tay chân, mắt mờ và đặc biệt là mất nhận thức về thời gian và không gian, mất định hướng và khả năng nhận thức. Khi đó cần đưa bệnh nhân đi khám ngay tại cơ sở y tế.
Chóng mặt có thể phòng ngừa bằng luyện tập thích nghi cho “hệ thống giữ thăng bằng” của cơ thể bằng các trò chơi như chơi xích đu, đu quay… khi bệnh nhân ở giai đoạn ổn định hay chóng mặt nhẹ (áp dụng cho tuổi trung niên). NCT cũng cần hạn chế độ cao, tránh thay đổi tư thế đột ngột.
Trường hợp khi đang ở nhà mà xuất hiện cơn chóng mặt, bệnh nhân ngay lập tức phải nằm nghỉ, không vận động và đi lại để tránh té ngã. Còn nếu đang đi trên đường, cũng cần tấp ngay vào lề đường, xuống xe và ngồi nghỉ cho “bệnh” ổn định hẳn hoặc nếu thấy quá mệt thì phải báo cho người nhà đến đón chứ không nên tiếp tục đi xe về nhà, BS. Phước căn dặn.
Tuân Nguyễn (ghi
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét