Nguyễn Cao Kỳ và chuyến đi đầu tiên "để biết quê mình"

 - Ngày 29/1/2004, một nhóm phóng viên đã cùng tham gia chuyến đi Sơn Tây của ông Nguyễn Cao Kỳ. Lần đầu tiên trở lại quê hương, ông nhận ra: "Trước kia, mình cứ tưởng là cái gì mình cũng biết nhưng hoá ra không phải như vậy". Ngày 23/7/2011, ông đã qua đời tại Malaysia ở tuổi 81 khi chưa hoàn thành tâm nguyện trở về định cư ở Việt Nam. Bee.net.vn xin đăng lại ghi chép của phóng viên trong chuyến đi năm đó. 

"Vì họ hàng ở Sơn Tây chẳng còn ai thực sự thân thích, ruột rà nên bác ấy không ghé thăm khu phố cũ nữa" - chị Vân (Trần Hồng), con gái riêng của bà Kim (người vợ thứ ba) của ông Nguyễn Cao Kỳ giải thích với phóng viên. Trong ngày 29/1/2004, ông Nguyễn Cao Kỳ và thân quyến đã dành hết thời gian để thắp hương, lễ Phật tại chùa Mía, chùa Tây Phương, chùa Thầy...

"Đi hết năm châu nhưng chưa biết hết quê hương mình"

Ngôi chùa đầu tiên mà ông và bà Lê Kim (cùng con gái và mấy người cháu của bà) và hai người bạn cũ thời trường Bưởi là chùa Mía, nằm gần trung tâm thị xã Sơn Tây. Nét mặt ông rạng rỡ khi nhìn thấy có một số người nhận ra mình. Có người hỏi: "Ông có phải là người xã Đường Lâm không?", ông trả lời cởi mở như một ông già ở gần đó ra phố có người hỏi chuyện mình: "Không, tôi người Mai Chai", lại có người hỏi: "Ông có phải con ông huyện Sành, huyện Sỏi?". "Không, ông Sành, ông Sỏi là chú tôi. Lúc trước tôi có một ông anh ở đây gọi là ông Lý Hoà, các ông có biết không".

 

Ông Nguyễn Cao Kỳ (thứ hai từ trái sang) trong chuyến về thăm Sơn Tây năm 2003. Ảnh Đức Nguyên

Ảnh Đức Nguyên

Có vài ba người hỏi đến cô Nguyễn Cao Kỳ Duyên: "Thấy cô ấy lên hình đẹp lắm, mừng quá, ông đã về đây, bây giờ là phải hoà hợp. Trước khi về đây ông có thấy lo lắng không?". Ông cười: "Kỳ Duyên đang ở bên Mỹ... Đúng rồi, bây giờ mọi người đều phải hoà hợp...". Những người bạn ông tiếp lời: "Về Việt Nam thì có gì mà phải lo". Mọi người cùng cười, cởi mở: "Quê hương là chùm khế ngọt, phú quý vi cố hương". Gia đình ông ai cũng thắp hương, lễ bái, cầu nguyện, còn ông nhìn không chớp mắt những ngôi tượng rất đẹp và nghe chăm chú những lời thuyết minh giới thiệu về tích Phật.

Ông Kỳ nói rằng đây là lần đầu tiên ông đến chùa Mía dù ông sinh ra ở đây. "Trước kia, mình cứ tưởng là cái gì mình cũng biết nhưng hoá ra không phải như vậy. Đây là lần đầu tiên tôi đến chùa Mía. Cũng tại vì tôi ra Hà Nội từ khi còn rất nhỏ, lớn lên có đi về thì cũng không có thời giờ để đi thăm những chốn chùa chiền như thế này. Về lần này, biết là quê mình có rất nhiều danh lam, thắng cảnh, chùa chiền nên bỏ một ngày đi xem, nhờ đó mà nhìn thấy tận mắt những điều mà trước đó mình chỉ biết qua sách vở. Còn về triết lý đạo Phật thì  Phật tử nào mà không biết. Ví dụ như câu chuyện về ông Thiện, ông Ác chẳng hạn... 75 tuổi, đi tứ xứ, đi khắp năm châu bốn bể nhưng lại không biết quê hương mình thì thật là thiếu sót". Ông nói. Sơn Tây cách đây hơn 50 năm ông đi bộ một chút đã hết, giờ đi ôtô 20 phút cũng chưa qua một vòng thị xã.

"Tôi thích thơ Quang Dũng"

Ông Nguyễn Cao Kỳ đặc biệt thích thú trước ngôi tượng Tuyết Sơn và những mái ngói cong tại ở chùa Tây Phương. “Đẹp quá!" Ông xuýt xoa phân tích từng đường nét của tượng và kiến trúc của chùa với vợ mình. Nhìn ông và những người bạn già thời trường Bưởi đi bên nhau, khó mà hình dung được rằng, ba mươi năm trước, một người là phó tổng thống bên kia chiến tuyến, còn hai người là những  trí thức Hà Nội đã từng bao lần đem vợ con về quê sơ tán vì bom đạn. Đứng dưới mái ngói cong cong của chùa Tây Phương, cách lư hương lớn có vài bước chân, khói hương nghi ngút, buổi chiều Sơn Tây bỗng trở nên trầm ấm lạ thường khi họ cùng hoà giọng vào nhau đọc bài thơ "Đôi mắt người Sơn Tây" của Quang Dũng.

Đôi mắt người Sơn Tây/U uẩn chiều lưu lạc/Buồn viễn xứ khôn khuây/... Vầng trán em vương trời quê hương/Mắt em dìu dịu buồn Tây phương/Tôi nhớ xứ Đoài mây trắng lắm/Em có bao giờ em nhớ thương.../ Sông Đáy chậm nguồn quanh phủ Quốc/ Sáo diều khuya khoắt thổi đêm trăng.../Bao giờ ta gặp em lần nữa/Ngày ấy thanh bình chắc nở hoa....

 

Ảnh Đức Nguyên

Ảnh Đức Nguyên

Dứt cơn hồi tưởng, ông Tài bạn ông Kỳ nói nhỏ với phóng viên: "Hôm mới rồi đây chúng tôi bạn cũ trường Bưởi hồi trước gồm hai mươi mấy người gặp nhau vui lắm. Mấy năm gần đây, chúng tôi thường thư từ với nhau.

 

Chúng tôi cũng động viên ông ấy: "Đất nước đổi mới rồi, chúng nó tuyên truyền nhảm thì kệ, cứ về đây với chúng tôi. Bao nhiêu tướng tá cũ về nhiều lắm. Bây giờ là bạn cả mà. Ông ấy còn gặp lại "cố nhân" nữa kia. Người ấy vẫn giữ được nét xinh đẹp của học trò trường Bưởi xưa dù đã bảy mấy tuổi rồi. Bà Kim cười: "Ở bên kia thì cứ nhắc "cố nhân" miết. Về gặp rồi thì không thấy nói tới nói lui gì nữa".

 

Ông Tài cười: "Già rồi gặp nhau dễ "tan mơ" lắm. Họ lại nhắc những kỷ niệm ngày xưa của học trò trường Bưởi. Lại nhắc thơ Quang Dũng, Hữu Loan, nhạc Đoàn Chuẩn, giọng ca Ngọc Bảo... Ông cười: "Thời năm mấy, thế hệ bọn tôi hồi đó mê mấy người đó lắm...".

 

"Nước chè xanh nấu thế này thì chán quá"

Nghe người bán hàng quà vặt ở chùa Tây Phương mời uống chè xanh, ông Kỳ hào hứng cầm một bát, nhưng vừa nhấp một ngụm, ông nhăn mặt: "Nhạt quá, nguội quá. Chè xanh ngon là đậm, thơm mùi gừng, bưng chén nước, hơi nóng phả vào mặt".

 

Ông Kỳ thử điếu cày. Ảnh Đức Nguyên

Cũng có thể vì ấn tượng về bát chè xanh của quá vãng mà khi đến chùa Thầy, ông Kỳ đã săm soi mãi ly chè xanh trên tay mấy phóng viên nhưng không gọi uống. Cho đến khi cả đoàn dừng lại quán bún ốc trước cửa chùa thì ông nhìn một cách thích thú nhưng không ăn: "Bún ốc nấu cho đúng kiểu ngon lắm". Hỏi: "Ông thích món ăn của miền nào?", ông đáp: "Miền nào cũng thích, miễn là phải nấu ngon và nấu đúng kiểu". Và ông cười rất tự tin khi có người hỏi mình về gu mặc: "Không quan trọng là mặc như thế nào mà quan trọng hơn là mình phải có dáng đẹp để mặc đẹp. Tôi tự hào là mình đẹp lão".

Những câu chuyện đời thường của bạn bè và những người khách thập phương nơi cửa chùa đã khiến cho chuyến đi về cửa thiền của cựu phó tổng thống chính quyền bên kia chiến tuyến cách đây 30 năm trở nên vui vẻ và đầm ấm, như bầt kỳ người Việt xa quê nào trở về thăm cố hương.

Lương Thị Bích Ngọc